Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 19: Tây Tiến - Trường THPT Đồng Yên

ng ( tuyển thơ văn , 1988). 
3, Hoàn cảnh ra đời của bài thơ “ Tây Tiến ”. 
- Năm 1947, Quang Dũng được điều đi học Trường bổ túc trung cấp quân sự Sơn Tây . Sau khoá học , ông làm đại đội trưởng ở Tiểu đoàn 212, Trung đoàn Tây Tiến ( thành lập đầu năm 1947). 
- Cuối 1948, Quang Dũng chuyển sang đơn vị khác . 
- Rời xa đơn vị , Quang Dũng nhớ đồng đội cũ . Tại Phù Lưu Chanh , Quang Dũng đã viết bài thơ này . 
 “ Tây Tiến ” - bản viết tay 
II- Đọc , hiểu văn bản . 
1, Bố cục : 4 đoạn . 
Hãy nêu ý chính của mỗi đoạn thơ và chỉ ra mạch liên kết giữa các đoạn đó ? 
- Đoạn 1 (14 câu đầu ): Nhớ về thiên nhiên miền Tây và những cuộc hành quân gian khổ của đoàn quân Tây Tiến . 
- Đoạn 2 (8 câu tiếp ): Nhớ những kỉ niệm đẹp , ấm áp tình quân dân trong đêm liên hoan và cảnh sông nước miền Tây thơ mộng . 
- Đoạn 3 (8 câu tiếp ): Chân dung người lính Tây Tiến . 
- Đoạn kết : Lời thề gắn bó với Tây Tiến và miền Tây . 
→ Mạch liên kết giữa các đoạn trong bài thơ là mạch cảm xúc , tâm trạng của nhà thơ . 
2, Phân tích . 
a, Đoạn 1: (14 câu đầu ): Nhớ về thiên nhiên miền Tây và những cuộc hành quân gian khổ của đoàn quân Tây Tiến . 
 Nỗi nhớ về thiên nhiên miền Tây , nhớ đơn vị cũ của nhà thơ được diễn tả như thế nào ở 2 câu thơ đầu ? 
* Hai câu đầu : 
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi ! 
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi 
- Nỗi nhớ đơn vị cũ trào dâng , da diết , bao trùm lên cả không gian và thời gian , không kìm nén nổi , nhà thơ đã thốt lên thành tiéng gọi “ Tây Tiến ơi !”. 
 Hình ảnh Sông Mã – Sơn La 
Hình ảnh núi rừng miền Tây 
 Em có nhận xét gì về nỗi nhớ “ nhớ chơi vơi ” ở 2 câu thơ đầu ? 
- Hai chữ “ chơi vơi ” như vẽ ra trạng thái cụ thể của nỗi nhớ , hình tượng hóa nỗi nhớ , khơi nguồn cho cảnh núi cao , dốc sâu , vực thẳm  liên tiếp xuất hiện ở những câu thơ sau . 
Hình ảnh Tây Tiến hiểm trở , khắc nghiệt 
 Cách diễn tả nỗi nhớ của tác giả ở 2 câu thơ đầu như thế nào ? 
- Câu cảm thán (!), điệp từ “ nhớ ”, cách hiệp vần “ ơi ” và từ láy “ chơi vơi ” nhấn mạnh nỗi nhớ khôn nguôi , ám ảnh trong tâm trí nhà thơ . 
 Nét đặc sắc của bức tranh thiên nhiên được vẽ ra ở đoạn thơ 1 như thế nào ? 
* Câu thơ 3 – 4: 
Sài Khao sựơng lấp đoàn quân mỏi 
Mường Lát hoa về trong đêm hơi 
- Sài Khao , Mường Lát là những miền đất xa lạ , hoang sơ , hẻo lánh mà người lính Tây Tiến từng đi qua. 
 Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến hiện ra trên nền cảnh thiên nhiên như thế nào ? 
- Người lính Tây Tiến xuất hiện trong sự khắc nghiệt của thiên nhiên và chiến tranh . 
Sài Khao sựơng lấp đoàn quân mỏi 
Mường Lát hoa về trong đêm hơi 
- Hình ảnh “ sương lấp ”, “ đêm hơi ” làm tăng không khí lãng mạn hấp dẫn , quyến rũ nhân vật trữ tình và người đọc . Đó là nét lãng mạn của hồn thơ Quang Dũng . 
Bản Sài Khao ( xã Mường Lý , huyện Mường Lát , tỉnh Thanh Hóa ) 
 Thiên nhiên miền Tây được tác giả miêu tả như thế nào ở 4 câu thơ tiếp ? 
* 4 câu tiếp : 
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm 
Heo hút cồn mây súng ngửi trời 
Ngàn thước lên cao , ngàn thước xụống 
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi 
- Địa thế hiểm trở : Những từ ngữ giàu giá trị tạo hình “ khúc khuỷu ”, “ thăm thẳm ”, “ heo hút ”, “ súng ngửi trời ” diễn tả đặc sắc cảnh núi cao , dốc sâu , vực thẳm . 
+ Điệp từ “ dốc ” nhấn mạnh sự hiểm trở , trùng điệp , cao vút của núi đồi miền Tây . 
+ Các từ láy tượng hình “ khúc khuỷu ”, “ thăm thẳm ”, “ heo hút ” gợi sự trúc trắc , gập ghềnh , khó đi . 
+ Hình ảnh “ súng ngửi trời ”: vừa tả độ cao của núi vừa gợi nét hóm hỉnh , tinh nghịch , hồn nhiên của người lính Tây Tiến . 
- Câu thơ “ Ngàn thước lên cao , ngàn thước xụống ” bị cắt làm đôi với 2 con số ước phỏng “ ngàn thước ”, với hai chiều đối lập “ lên - xuống ” tả độ dài , độ cao , độ dốc nguy hiểm tột cùng . 
- Câu thơ “ Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi ”: 
+ Những nếp nhà chìm khuất , thấp thoáng ẩn hiện trong màn mưa . 
+ Toàn thanh bằng (B) tạo cảm giác nhẹ nhàng , diễn tả tâm trạng bình thản của người lính trước gian lao . 
 Em hiểu như thế nào về 2 câu thơ : 
 “ Anh bạn dãi dầ