Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Văn bản: Ông già và biển cả (Tiết 1)

ng đúng về nguyên lí Tảng băng trôi của Hê - minh-uê 
A. Tác phẩm nghệ thuật như một tảng băng trôi ba 
 phần nổi, bảy phần chìm. 
B. L ối viết giản dị, ngắn gọn hàm súc . 
C. Tác phẩm có nhiều khoảng trống để người đọc tự 
 nhận thức . 
D. Nhà văn thể hiện ý tưởng của mình bằng hình 
 tượng giàu sức gợi, tạo nhiều tầng nghĩa rộng lớn. 
a. Hoàn cảnh sáng tác 
Ông già và biển cả được Hê-minh-uê sáng tác năm 1952, sau gần 10 năm ông sống ở Cu-ba. Trước khi được in thành sách,  truyện đã được đăng trên tạp chí Đời sống của nước Mỹ. 
I 
TÌM HIỂU CHUNG 
Tác phẩm 
2 
Tác phẩm gây tiếng vang lớn và hai năm sau Hê-minh-uê được trao giải Nô-ben. 
b. Tóm tắt 
I 
TÌM HIỂU CHUNG 
Tác phẩm 
2 
1 
Vào ngày thứ 85, lão quyết định ra khơi trước khi trời sáng. Lần này lão đi thật xa, đến tận vùng Giếng Lớn 
2 
Về đến lều, lão chìm vào giấc ngủ và mơ về những con sư tử. Tỉnh dậy, lão lại nghĩ đến việc rèn lại mũi lao để ra khơi. 
3 
Cậu bé Ma-nô-lin cũng bị cha mẹ không cho đi câu chung với lão nữa. 
4 
Ông lão phải đơn độc chiến đấu đến kiệt sức với lũ cá mập.Khi ông mệt rã rời quay vào bờ thì con cá kiếm chỉ còn trơ lại bộ xương. 
5 
Thế rồi, một con cá lớn tính khí kì quặc mắc mồi. Đây là một con cá kiếm khổng lồ mà lão hằng mong ước. 
6 
Nhân vật trung tâm của tác phẩm là Xan-ti-a-gô - một ông già đánh cá người Cuba, 74 tuổi 
7 
Sau cuộc vật lộn cực kỳ căng thẳng và nguy hiểm, Xan-ti-a gô giết được con cá, l ão buộc nó vào mạn thuyền. 
8 
Suốt 84 ngày liền, ông lão không bắt được một mống cá nào, dân làng chài cho rằng lão đã đi đứt vì vận rủi 
c. Chủ đề 
Thông qua hình ảnh ông lão Xantiago trong cuộc chinh phục con cá kiếm và bầy cá mập, tác phẩm khẳng định và ngợi ca niềm tin, ý chí và nghị lực của con người. 
I 
TÌM HIỂU CHUNG 
Tác phẩm 
2 
Từ đó nhà văn gửi gắm triết lí: Trong  bất kỳ hoàn cảnh nào, con người có thể bị hủy diệt nhưng không thể bị đánh bại. 
a. Vị trí 
Đoạn trích nằm ở cuối truyện, kể lại việc ông lão Xan-ti-a-gô đuổi theo và bắt được con cá kiếm. 
I 
TÌM HIỂU CHUNG 
 Đoạn trích 
3 
b. Bố cục: 
2 đoạn 
Cuộc chinh phục con cá kiếm của ông lão 
Đoạn 1 
Từ đầu đến  bồng bềnh theo sóng 
Hành trình trở về của ông lão 
Đoạn 2 
Còn lại 
II 
TÌM HIỂU VĂN BẢN 
Hình tượng con cá kiếm 
1 
VẺ ĐẸP CỦA CON CÁ KIẾM 
Qua các  vòng lượn 
Qua  cảm nhận  của ông lão 
Qua cuộc  đấu trí với  ông lão 
Trước  và sau  khi chết 
a. Vẻ đẹp của cá kiếm qua các vòng lượn 
Hình ảnh của những vòng lượn được lặp đi lặp lại nhiều lần: Vòng tròn lớn; Con cá đã quay tròn, nhưng con cá chậm rãi lượn vòng ; vòng tròn hẹp dần. 
II 
TÌM HIỂU VĂN BẢN 
Hình tượng con cá kiếm 
1 
Những cố gắng cuối cùng nhưng hết sức mãnh liệt của con cá, tìm cách thoát khỏi sợi dây câu của ông lão 
b. Vẻ đẹp của cá kiếm qua cảm nhận của ông lão 
Xúc giác: Qua những vòng lượn của con cá 
II 
TÌM HIỂU VĂN BẢN 
Hình tượng con cá kiếm 
1 
Cảm nhận gián tiếp 
Vòng tròn lớn ( xa ) 
Áp lực của sợi dây 
Sự vùng vẫy của con cá . 
Cảm giác đau đớn nơi bàn tay 
Vòng tròn nhỏ dần ( gần ) 
b. Vẻ đẹp của cá kiếm qua cảm nhận của ông lão 
Thị giác: 
II 
TÌM HIỂU VĂN BẢN 
Hình tượng con cá kiếm 
1 
Ngoại hình toát lên sức mạnh ghê gớm và sự oai phong , đĩnh đạc 
Ngoại hình: Cực lớn, đuôi lớn hơn chiếc lưỡi hái lớn, màu tím hồng dựng trên mặt đại dương xanh thẫm, thân hình đồ sộ dài đến hơn 6 mét với những cái sọc màu tía có chiều rộng hơn bàn tay; cánh vi trên lưng xếp lại, bộ vây to sụ bên sườn xoè rộng 
b. Vẻ đẹp của cá kiếm qua cảm nhận của ông lão 
Thị giác: 
II 
TÌM HIỂU VĂN BẢN 
Hình tượng con cá kiếm 
1 
Nhìn thấy trực tiếp 
Đặc tả thân hình và cái đuôi:  con cá rướn thẳng mình, lại  bơi chầm chậm, cái đuôi đồ sộ  lắc lư trong không trung 
b. Vẻ đẹp của cá kiếm qua cảm nhận của ông lão 
Xúc giác 
II 
TÌM HIỂU VĂN BẢN 
Hình tượng con cá kiếm 
1 
Vẻ đẹp dũng mãnh của con cá được cảm nhận từ gián tiếp đến trực tiếp (từ xúc giác đến thị giác), từ xa đến gần, cảm nhận từng