Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 108: Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận trong văn nghị luận

yêu và mến phục đối với quần chúng, tốt nhất là phải làm sao phát huy lòng nhân đạo đến cùng và tột độ vậy”. 
 (Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế) 
NGỮ LIỆU 1 
- Vấn đề nghị luận? 
- Thao tác lập luận được sử dụng? 
- Tác dụng của thao tác? 
Lòng nhân đạo 
Giải thích, chứng minh, bình luận 
Giúp người tiếp nhận hiểu, tin, biết cách sống có lòng nhân đạo 
Yêu cầu hoạt động nhóm 
1. Đọc ngữ liệu và xác định vấn đề nghị luận. 
2. Xác định thao tác lập luận được sử dụng? 
3. Cho biết tác dụng của thao tác trong ngữ liệu. 
Phân công nhiệm vụ 
1. Nhóm 1- 2 tìm hiểu ngữ liệu 2 
2. Nhóm 3- 4 tìm hiểu ngữ liệu 3 
I. Luyện tập ở lớp 
Ngữ liệu 2 
 Có người bảo: Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi! 
 Xin đáp lại: Hút thuốc là quyền của anh, nhưng anh không có quyền đầu độc những người ở gần anh. Anh uống rượu say mèm, anh làm anh chịu, nhưng hút thuốc thì người gần anh cũng hít phải luồng khói độc. Điều này hàng nghìn công trình nghiên cứu đã chứng minh rất rõ. 
 Vợ con, những người làm việc cùng phòng với những người nghiện thuốc cũng bị nhiễm độc, cũng đau tim mạch, viêm phế quản, cũng bị ung thư. Anh có quyền hút, nhưng có mặt người khác, xin mời anh ra ngoài sân, ngoài hành lang mà hút. 
 Tội nghiệp thay những cái thai còn nằm trong bụng mẹ, chỉ vì có người hút thuốc ngồi cạnh mẹ mà thai bị nhiễm độc, rồi mẹ đẻ non, con sinh ra đã suy yếu. Hút thuốc cạnh một người đàn bà có thai quả là một tội ác. 
 Bố và anh hút, chú bác hút không những đầu độc con em mà còn nêu gương xấu 
 (Nguyễn Khắc Viện, Ôn dịch thuốc lá) 
- Vấn đề nghị luận? 
- Thao tác lập luận được sử dụng? 
- Tác dụng của thao tác? 
NGỮ LIỆU 2 
Bàn về tác hại của thuốc lá 
Bác bỏ, phân tích, chứng minh 
Phủ nhận quan niệm sai lệch về việc hút thuốc lá, giúp người hút nhận thức rõ tác hại kề cận người thân và thuyết phục bằng chứng cứ thực tế 
Ngữ liệu 3 
 Từ trước đến nay đã có nhiều định nghĩa về thơ, nhưng lời định nghĩa nào cũng vn không đủ. Có người nghĩ rằng thơ là những lời đẹp. Nhưng đâu phải như vậy. Dưới ngòi bút của Xuân Hương, những chữ tầm thường của lời nói hằng ngày nôm na mách qué đã trở thành những lời thơ được truyền tụng mãi. Và Nguyễn Du không những để lại những câu thư như “Mai cốt cách tuyết tinh thần” mà còn viết: 
 “Thoắt trông lờn lợt màu da, 
 Ăn gì cao lớn đẫy đà làm sao!” 
 Cũng không phải thơ là những đề tài “đẹp”, phong hoa tuyết nguyệt của các cụ ngày xưa, hoặc những nhớ mong sầu lụy của các chàng và nàng một thời trước Cách mạng. Nhà thơ Pháp Bô-đơ-le đã làm bài thơ nổi tiếng về cái xác con chó chết đầy dòi bọ, và ở thời chúng ta, cái xe đạp, khẩu ba-dô-ca, cho đến cái ba lô trên vai chiến sĩ, bóng dây thép gai hung ác của đồn giặc,đều có thể đem nói trong thơ. Nhà thơ ngày nay không đi tìm cái muôn đời viển vông bên ngoài cuộc sống thực của con người 
 ( Nguyễn Đình Thi, Mấy ý nghĩ về thơ) 
NGỮ LIỆU 3 
- Vấn đề nghị luận? 
- Thao tác lập luận được sử dụng? 
- Tác dụng của thao tác? 
Quan niệm về ngôn ngữ và đề tài thơ: gắn bó và có từ đời sống thực hằng ngày 
Bác bỏ, chứng minh, so sánh, bình luận 
Nêu lên một hướng mới trong tìm tòi và sáng tạo nghệ thuật thơ ca từ ngôn ngữ đến đề tài để thích ứng với thời đại mới (kháng chiến) 
1.Hệ thống tri thức về các thao tác lập luận 
THAO TÁC LL 
CHỨNG MINH 
GIẢI THÍCH 
PHÂN TÍCH 
SO SÁNH 
BÁC BỎ 
BÌNH LUẬN 
MỤC ĐÍCH 
	Tin vấn đề 
	Hiểu biết cặn kẽ 
	Hiểu vấn đề 
	Nhận rõ giá trị sự vật 
Phủ nhận ý kiến 
Đánh giá, bàn bạc 
Nguồn gốc từ đời sống 
Đáp ứng yêu cầu của đời sống 
Hãy cho biết mục đích của từng TTLL? 
Vậy có bao nhiêu TTLL? 
2. Bài tập áp dụng 
- Người viết đã kết hợp 3 thao tác: bác bỏ, phân tích và chứng minh 
+ Bác bỏ ( thế mà : phủ nhận những việc làm của Pháp trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa ) 
+ Chứng minh để làm rõ ý bác bỏ ở 2 lĩnh vực: về chính trị và kinh tế 
+ Phân tích từng mảng nhỏ của 2 lĩnh vực lớn dưới hình thức diễn dịch 
Hãy thực hiện bài tập 2 SGK 
3. Bài tập vận dụng 
-Thực hiện (SGK, tr. 175) 
-Trình bày s